ΚΙΝΕΖΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΎΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: Ευκαιρίες και παγίδες της κρίσης

TOY ΑΚΗ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗ

epikaira.gr

Η παγίδα του ισχυρού ευρώ και των νέων κανόνων της Ευρωζώνης

«Πρέπει να δούμε την κρίση σαν ευκαιρία για να γίνουμε καλύτερη και πιο ανταγωνιστική οικονομία», λέει συχνά ο πρωθυπουργός κ. Γιώργος Παπανδρέου, δίνοντας έναν αισιόδοξο τόνο στο καταθλιπτικό κλίμα που επικρατεί σήμερα στην Ελλάδα. Η κρίση, όμως, κρύβει και πολλές παγίδες, οι οποίες θα πρέπει να αντιμετωπιστούν για να μην πάει χαμένη η ευκαιρία και να μην συνεχιστεί η κατάσταση αυτή για μακρύ χρονικό διάστημα. Αυτό ισχύει πολύ περισσότερο στις σημερινές συνθήκες της μεγάλης διεθνούς οικονομικής κρίσης, η υπέρβαση της οποίας αποδεικνύεται και δύσκολη και μακροχρόνια. Οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών δείχνουν καθαρά τα προβλήματα που υπάρχουν στην αντιμετώπισή της. Από τη μια πλευρά, ο συναλλαγματικός «πόλεμος» παίρνει διαστάσεις εμπορικού «πολέμου», μετά το ορατό ενδεχόμενο επιβολής δασμών στις εισαγωγές κινεζικών προϊόντων από τις Ηνωμένες Πολιτείες, ως «αντίποινα» στην τεχνητή υποτίμηση του γουάν. Από την άλλη, τα υψηλά ελλείμματα στις χώρες της Ευρωζώνης και όχι μόνο δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με τα παραδοσιακά μέτρα λιτότητας, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένα αδιέξοδο που μπορεί να ξεπεραστεί μόνο με μη συμβατικά μέτρα. Επιπλέον, το κυοφορούμενο νέο μοντέλο οικονομικής διακυβέρνησης της Ευρωζώνης, με αυστηρούς κανόνες για τα δημόσια οικονομικά και την ανταγωνιστικότητα, πιθανότατα να δυσκολέψει την πορεία της ελληνικής οικονομίας από το 2012-2013, οπότε αναμένεται να τεθεί σε ισχύ.
Η διάθεση στενότερης οικονομικής συνεργασίας με την Κίνα, όπως προέκυψε και από την πρόσφατη επίσκεψη του πρωθυπουργού της κ. Γουέν Ζιαμπάο στην Αθήνα, είναι αναμφίβολα μια σημαντική ευκαιρία για την ελληνική οικονομία. Διότι, οι Κινέζοι ενδιαφέρονται να υλοποιήσουν μεγάλης κλίμακας επενδύσεις στη χώρα μας, την οποία εδώ και χρόνια βλέπουν ως την ιδανική πύλη για την προώθηση των προϊόντων τους στην Ευρώπη. Στην επιλογή τους αυτή έγειρε τη ζυγαριά η γεωστρατηγική θέση της Ελλάδας και το χαμηλότερο επίπεδο υποδομών που έχουμε σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, γεγονός που επιτρέπει πολλά περιθώρια για προώθηση επενδύσεων μεγάλης κλίμακας. Έτσι, δεν είναι τυχαίο ότι μετά τη διαχείριση του εμπορευματικού σταθμού στο λιμάνι του Πειραιά από την Cosco, ο κ. Ζιαμπάο μετέφερε το ενδιαφέρον της κυβέρνησής του και για το λιμάνι της Θεσσαλονίκης αλλά και για την ίδρυση εμπορευματικού σταθμού στο Θριάσιο, από όπου θα προωθούνται τα εμπορεύματα που εκφορτώνονται στον Πειραιά οδικώς ή σιδηροδρομικώς στην Ευρώπη.

Η Κίνα συμβάλλει στην ανατίμηση του ευρώ

Σημαντική ήταν και η αναφορά του κ. Ζιαμπάο ότι η Κίνα θα αγοράσει ελληνικά ομόλογα, όταν η χώρα μας θα επιστρέψει για δανεισμό στις διεθνείς αγορές κεφαλαίων. «Με τα ξένα συναλλαγματικά αποθέματά της [Σ.Σ.: Υπολογίζονται στο αστρονομικό ποσό των 2,4 τρις δολαρίων] η Κίνα έχει ήδη αγοράσει και κρατά ελληνικά ομόλογα και με πολύ θετική διάθεση θα συμμετάσχει στην αγορά των νέων ομολόγων που πρόκειται να εκδοθούν από την Ελλάδα», είπε. Η δήλωση αυτή δεν προεξοφλεί, πάντως, το χρόνο επιστροφής της χώρας μας στις αγορές για μακροχρόνιο δανεισμό, καθώς είναι φανερό ότι η Κίνα δεν πρόκειται να σηκώσει μόνη της τον κίνδυνο μεγάλων αγορών κρατικών ομολόγων. Επομένως, θα κινηθεί στην κατεύθυνση αυτή μόνο όταν έχει μειωθεί σημαντικά ο κίνδυνος μιας τέτοιας επένδυσης, κάτι που με τα σημερινά δεδομένα προϋποθέτει και τη σημαντική μείωση του ελλείμματος και κάποιας μορφής αναδιάρθρωση του χρέους.
Η σπουδή του κ. Ζιαμπάο να μιλήσει για τη στήριξη της ελληνικής οικονομίας και γενικότερα της οικονομίας της Ευρωζώνης, καθώς και τη στήριξη της σταθερότητας του ευρώ, έχει και μία άλλη διάσταση, η οποία συνδέεται άμεσα με τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Κίνα λόγω της συναλλαγματικής πολιτικής που ακολουθεί. Αναλυτές της αγοράς συναλλάγματος θεωρούν ότι στη μεγάλη άνοδο της ισοτιμίας του ευρώ έναντι του δολαρίου το τελευταίο διάστημα –εκτοξεύτηκε πάνω από τα 1,38 δολάρια στο τέλος της περασμένης εβδομάδας– συνέβαλε η Κίνα με την αναδιάρθρωση του χαρτοφυλακίου του κρατικού επενδυτικού οργανισμού της, του γνωστού ως SAFE, από το ακρωνύμιο του State Administration of Foreign Exchange, αγοράζοντας ευρώ και πουλώντας δολάρια.
Με άλλα λόγια, η «στήριξη του ευρώ», στην οποία αναφέρθηκε ο κ. Ζιαμπάο, δημιουργεί και προβλήματα ανταγωνιστικότητας στην Ευρώπη, στο βαθμό που η ισοτιμία του ευρωπαϊκού νομίσματος διατηρηθεί και πάλι σε υψηλά επίπεδα. Είναι βέβαιο ότι στην Ευρώπη, όπως και στην Αμερική, θα ήθελαν μια γενναία ανατίμηση του γουάν και όχι συναλλαγματικούς ελιγμούς, σαν αυτούς που συνηθίζει η ασιατική υπερδύναμη, η οποία τονίζει σε κάθε περίπτωση, όπως έκανε και από την Αθήνα, ότι, παρά την πρόοδό της, παραμένει πολύ φτωχότερη από τις άλλες μεγάλες οικονομικές δυνάμεις. Η Κίνα θεωρείται σήμερα όχι μόνο από την Αμερική και την Ευρώπη, αλλά και την Ιαπωνία, ότι δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στην παγκόσμια οικονομία με την εμμονή της στη χειραγώγηση της ισοτιμίας του νομίσματός της. Ο κ. Ζιαμπάο αρνήθηκε κατά την επίσκεψή του στην Ουάσιγκτον στα τέλη Σεπτεμβρίου ότι χειραγωγεί την ισοτιμία του γουάν, αλλά δεν έγινε πειστικός, καθώς η Κίνα έχει πολύ μεγάλο εμπορικό πλεόνασμα. Ο Αμερικανός νομπελίστας οικονομολόγος κ. Πωλ Κρούγκμαν θεωρεί τους Κινέζους μετρ της συναλλαγματικής πολιτικής, καθώς παραπλανούν συνεχώς τους Αμερικανούς και έθεσε το ρητορικό ερώτημα: «Μήπως μια νύχτα ξύπνησαν οι Κινέζοι και βρέθηκαν με 2 δις δολάρια μέσα στα σεντούκια τους;».

Σοβαρές διαφωνίες για τους νέους κανόνες της Ευρωζώνης

Την υψηλή ισοτιμία του ευρώ μπορεί να αντέξει –και αυτή με δυσκολία– μόνο η Γερμανία, που έχει κάνει «εσωτερική υποτίμηση», έχει κρατήσει δηλαδή καθηλωμένους τους μισθούς των εργαζομένων της επί μία δεκαετία, αλλά έχει και υψηλή τεχνολογική ποιότητα και παραγωγικότητα. Αντίθετα, για τις χώρες του Νότου της Ευρωζώνης τα πράγματα θα γίνουν ακόμη πιο δύσκολα με τους κανόνες που πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι οποίοι προβλέπουν απαγορευτικά πρόστιμα για τις χώρες με υψηλά δημοσιονομικά ελλείμματα και χρέος αλλά και με χαμηλή ανταγωνιστικότητα. Ειδικότερα, προβλέπεται η επιβολή ελλείμματος ίσου με το 0,2% του ΑΕΠ μίας χώρας –στην περίπτωση της Ελλάδας αντιστοιχεί σε περίπου 500 εκατ. ευρώ ετησίως–, όταν το έλλειμμα υπερβαίνει το 3% του ΑΕΠ και το δημόσιο χρέος δεν μειώνεται κατά ποσοστό τουλάχιστον 4% του ΑΕΠ ετησίως, δηλαδή κατά περίπου 10 δις ευρώ το χρόνο. Παράλληλα, αν μια χώρα δεν συμμορφωθεί με τα κριτήρια ανταγωνιστικότητας που έχουν τεθεί, θα πρέπει να πληρώνει πρόστιμο ίσο με το 0,1% του ΑΕΠ το χρόνο, ενώ αυτό προβλέπεται ότι θα ισχύει μόνο για τις χώρες με έλλειμμα στο ισοζύγιο εξωτερικών πληρωμών τους. Είναι φανερό ότι με τους κανόνες αυτούς δεν είναι εύκολο να σταθεί όχι μόνο η Ελλάδα, αλλά και ισχυρότερες οικονομίες στην Ευρωζώνη. Για το λόγο αυτό, οι αντιδράσεις από τη Γαλλία, την Ιταλία και άλλες χώρες στις προτάσεις της Κομισιόν ήταν έντονες και το θέμα δεν συζητήθηκε στο Συμβούλιο Ecofin της 1ης Οκτωβρίου, αλλά θα εισαχθεί για συζήτηση στις 18 Οκτωβρίου. Το θέμα είναι να δούμε ποια θέση θα πάρει και η ελληνική κυβέρνηση για το φλέγον αυτό ζήτημα.