Συναλλαγματικός πόλεμος σε εξέλιξη

ΤΟΥ ΛΟΥΚΑ ΑΘ. ΓΕΩΡΓΙΑΔΗ

epikaira.gr

Οι κερδισμένοι και οι χαμένοι
Σε σχετική ισορροπία το ευρώ

Ένας ακήρυχτος συναλλαγματικός «πόλεμος» μεταξύ των τεσσάρων μεγαλύτερων οικονομιών –των ΗΠΑ, της Ευρωζώνης, της Κίνας και της Ιαπωνίας– βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, καθώς η καθεμία θέλει να εξασφαλίσει το πλεονέκτημα του «φθηνού νομίσματος» για να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις της κρίσης. Επειδή, όμως, δεν είναι δυνατό να έχουν όλες ταυτόχρονα «φθηνά» νομίσματα για να ενισχύσουν τις εξαγωγές και την απασχόλησή τους, ο «πόλεμος» είναι αναπόφευκτος, με ό,τι αυτό συνεπάγεται και για τις παγκόσμιες οικονομικές ισορροπίες. Για τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ευρωζώνη και την Ιαπωνία, η υποτίμηση της σταθμισμένης συναλλαγματικής ισοτιμίας του νομίσματός τους είναι αναγκαία συνθήκη για να μειώσουν τα ελλείμματα που έχουν στο εμπορικό ισοζύγιό τους με τον υπόλοιπο κόσμο και κυρίως με τις αναδυόμενες αγορές της Κίνας, της Ινδίας, της Ρωσίας και της Βραζιλίας που έχουν υψηλά πλεονάσματα. Από την πλευρά τους, όμως, οι χώρες αυτές δεν θέλουν να περιορίσουν τα πλεονάσματά τους, επειδή θεωρούν ότι πρέπει να συνεχίσουν την πορεία αύξησης του βιοτικού επιπέδου των λαών τους, η οποία βασίστηκε τα τελευταία χρόνια στις φτηνές εξαγωγές.
Πριν από μία εβδομάδα, ο Κινέζος πρωθυπουργός κ. Γουέν Ζιαμπάο, μιλώντας σε συνέδριο στη Νέα Υόρκη, ζήτησε κατανόηση από τις Ηνωμένες Πολιτείες για το γεγονός ότι δεν μπορεί να ανατιμήσει σημαντικά το γουάν, υποστηρίζοντας ότι, αν η Κίνα κατέφευγε σε μια τέτοια πολιτική, θα προκαλούσε μεγάλη κοινωνική αναταραχή. Ο κ. Ζιαμπάο τόνισε ότι θα υπάρξουν μεγάλες απώλειες θέσεων εργασίας, που θα δημιουργήσουν μεγαλύτερα προβλήματα για τη χώρα του. «Δεν μπορούμε να φανταστούμε πόσες κινεζικές επιχειρήσεις θα χρεοκοπήσουν, πόσοι Κινέζοι εργαζόμενοι θα χάσουν τη δουλειά τους και πόσοι εργαζόμενοι από την ενδοχώρα θα αναγκαστούν να γυρίσουν στον τόπο τους, εάν η Κίνα ενδώσει στις πιέσεις για αύξηση του γουάν κατά 20%-40%», είπε χαρακτηριστικά. Το γουάν, το κινεζικό νόμισμα, έχει σημειώσει άνοδο 2% έναντι του δολαρίου από τις 19 Ιουνίου, όταν η κεντρική τράπεζα της ασιατικής υπερδύναμης ανακοίνωσε ότι εγκαταλείπει την πολιτική της σταθερής ισοτιμίας με το δολάριο και ότι θα ακολουθήσει μια πιο ευέλικτη συναλλαγματική πολιτική με άξονα τη συγκρατημένη ανατίμηση του νομίσματος.
Είχαν προηγηθεί δύο χρόνια με την ισοτιμία να διατηρείται στα 6,83 γουάν ανά δολάριο, παρά τις συνεχείς πιέσεις των Αμερικανών που θεωρούν ότι η Κίνα ακολουθεί πολιτική χειραγώγησης του γουάν για να επιτύχει αθέμιτο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα εις βάρος των άλλων χωρών. Ακριβώς για να εξευμενίσει τις ΗΠΑ, που είχαν προειδοποιήσει για την επιβολή περιορισμών στις εισαγωγές ως αντίποινα, η κυβέρνηση της Κίνας δέχτηκε τη δειλή αλλαγή στη συναλλαγματική της ισοτιμία. Η στάση της, όμως, δεν εξευμένισε τους Αμερικανούς και το Κογκρέσο αναμένεται να ψηφίσει νόμο για την επιβολή δασμών στις εισαγωγές κινεζικών προϊόντων.

Η ισοτιμία του ευρώ

Η Ευρωζώνη, η οποία το 2009 είδε τη συναλλαγματική της ισοτιμία να ανατιμάται δραματικά, κυρίως έναντι του δολαρίου, πέτυχε μια σημαντική αντιστροφή της εξέλιξης αυτής μέσα στο 2010, με αρκετά θετική επίδραση στην οικονομική της δραστηριότητα, κυρίως βέβαια στη Γερμανία και τις χώρες του Βορρά που δεν αντιμετωπίζουν μεγάλα δημοσιονομικά προβλήματα. Είναι ενδεικτικό ότι πριν από τρεις εβδομάδες ο επίτροπος κ. Όλι Ρεν ανακοίνωσε πως η Κομισιόν αναθεώρησε τα στοιχεία για την ανάπτυξη κατά τη φετινή χρονιά από το 0,9% που ήταν με την πρόβλεψη του Απριλίου στο 1,7%, δηλαδή σχεδόν διπλάσιο ποσοστό ανάπτυξης, ενώ στη Γερμανία η ανάπτυξη προβλέπεται υπερτριπλάσια από την αρχικά προβλεφθείσα, με ποσοστό πάνω από 3%.
Ο αναλυτής των αγορών συναλλάγματος και εμπορευμάτων και υπεύθυνος της FXPRO στην Ελλάδα κ. Νικόλαος Σάρλης δηλώνει στα «Επίκαιρα» ότι «η Κίνα είναι υποχρεωμένη να προχωρήσει στην ανατίμηση του γουάν, γιατί η σημερινή ισοτιμία δεν ανταποκρίνεται στα πραγματικά οικονομικά της δεδομένα και εντέλει λειτουργεί εις βάρος των υπόλοιπων νομισμάτων». Αν, όμως, η Κίνα και λιγότερο η Ευρωζώνη κατάφεραν να δημιουργήσουν ευνοϊκές συνθήκες ανταγωνισμού για τις επιχειρήσεις τους, δεν ισχύει το ίδιο και με την Ιαπωνία, η οποία είδε τους τελευταίους μήνες το νόμισμά της να φτάνει στο υψηλότερο επίπεδο ισοτιμίας πολλών ετών έναντι του ευρώ και άλλων νομισμάτων, ενώ η οικονομία της δεν έχει ξεφύγει ακόμη οριστικά από την ύφεση. Αυτό συνέβη επειδή ο φόβος μιας δεύτερης ύφεσης της αμερικανικής οικονομίας έστειλε πολλούς επενδυτές να αναζητήσουν ασφαλές καταφύγιο στο γιεν και το ελβετικό φράγκο. Οι συνέπειες, βέβαια, για την οικονομία της Ιαπωνίας ήταν αρνητικές και για το λόγο αυτό ο νέος πρωθυπουργός της χώρας κ. Ναότο Καν έθεσε ως προτεραιότητα να αντιστραφεί η άνοδος του γιεν.

Τα προβλήματα του Νότου

Τα σενάρια για το ενδεχόμενο χρεοκοπίας της Ελλάδας και άλλων χωρών του Νότου της Ευρωζώνης –με πρώτη την Ιρλανδία και μετά την Πορτογαλία και λιγότερο την Ισπανία– εξακολουθούν να αποτελούν ένα μεγάλο «δώρο» για τις κατεξοχήν εξαγωγικές οικονομίες της Γερμανίας και των άλλων χωρών του Βορρά, επειδή αποτρέπουν μαζικές αγορές του ευρώ και κρατάνε την ισοτιμία του σε επίπεδα που διασφαλίζουν την ανταγωνιστικότητά τους. Σύμφωνα με τον κ. Σάρλη, «η Γερμανία στην παρούσα φάση έχει προτίμηση στο “προσιτό” και όχι στο “φθηνό” ή “ακριβό” ευρώ». Επισημαίνει, μάλιστα, ότι με βάση τις κινήσεις που γίνονται στις διεθνείς χρηματαγορές, «η ισοτιμία ευρώ – δολαρίου μπορεί να παραμείνει για πολύ καιρό στην περιοχή των 1,27-1,32 ευρώ». Το εύρος αυτό εξασφαλίζει την ισορροπία για τις στρατηγικές επιλογές των Γερμανών, από τη στιγμή μάλιστα που το πετρέλαιο κινείται σε ένα «ελεγχόμενο» εύρος μεταξύ 75 και 80 δολαρίων το βαρέλι.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις αναλυτών, κάθε υποχώρηση του ευρώ κατά 10% έναντι του δολαρίου «πριμοδοτεί» με 0,25%-0,75% την ανάπτυξη της Ευρωζώνης. Επίσης, μελέτη της Deutsche Bank έχει δείξει ότι η υποχώρηση του ευρώ κατά 10%, προκαλεί αύξηση της κερδοφορίας κατά 2,5%-3% για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις. Το ευρώ έχει υποχωρήσει κατά 9% σε σχέση με το υψηλό των 1,46 δολαρίων, όπου είχε βρεθεί τον περασμένο Ιανουάριο. Οι αναλυτές θεωρούν ότι οι κλυδωνισμοί στο νόμισμα θα διατηρηθούν, αφού ο ευρωπαϊκός Νότος θα συνεχίσει να βρίσκεται στο επίκεντρο των κερδοσκόπων.