ΟΣΑ ΑΠΟΣΙΩΠΟΥΝ ΓΙΑ ΤΑ «ΙΟΥΛΙΑΝΑ» ΤΟΥ 1965

Την περασμένη Κυριακή, η εφημερίς «Το Βήμα», αφιέρωσε ειδικόν ένθετον για την επέτειον των «Ιουλιανών» του 1965. Πρόκειται για την γνωστήν πολιτικήν κρίσιν που ανεστάτωσε τότε την χώραν, με οδυνηρές συνέπειες. Πολλά αναφέρθησαν στο «Βήμα», αλλά – ως συνήθως – αποσιωπάται ο πραγματικός αίτιος της πολιτικής αναταραχής, εκείνος που οδήγησε την Ελλάδα στο χείλος του κρημνού, και ευθύνεται για την επέμβασιν του Στρατού.

Πρόκειται για τον Ανδρέα Παπανδρέου, ο ρόλος του οποίου παραμένει σκοτεινός. Επεσε στην πολιτικήν ζωήν του τόπου ως αερόλιθος, και διέλυσε τα πάντα. Ηλθε από την Αμερικήν – χάρις στον Κ. Καραμανλήν – και επολιτεύθη κατά έναν περίεργον τρόπον, που ακόμη και σήμερα γεννά πολλά ερωτηματικά. Από τα πρώτα του βήματα ως υφυπουργός και υπουργός στην κυβέρνησιν της Ενώσεως Κέντρου, προκάλεσε προβλήματα, με σκάνδαλα, με δημιουργίαν προσωπικής φατρίας μέσα στο Κόμμα, και με ανάμειξιν σε μυστικήν στρατιωτικήν οργάνωσιν, τον ΑΣΠΙΔΑ. Θα μπορούσε να γραφεί βιβλίον ολόκληρον για αυτήν την περίοδον.

Σ’ αυτό το άρθρο, θα αρκεσθούμε μόνον στην επισήμανσιν εκείνων των σημείων που απέφυγε να θίξει το «Βήμα». Ο συντάκτης αυτού του κειμένου, έζησε εκείνα τα γεγονότα και είχε προσωπικήν γνωριμίαν και επαφήν με πολλούς εκ των πρωταγωνιστών της εποχής των «Ιουλιανών». Εξοργίζεται, όταν βλέπει σήμερον, μετά πάροδον τόσων ετών, να εξωραΐζεται  ο κυρίως ένοχος, ο Ανδρέας Παπανδρέου και να αναθεματίζονται κορυφαίοι πολιτικοί άνδρες, που προσπάθησαν να σώσουν την δημοκρατίαν, βλέποντες καθαρά πού οδηγούσε την χώραν με την τακτικήν του, ο μετέπειτα ιδρυτής του αθλίου ΠΑΣΟΚ.

Κι ακριβώς, επειδή  εγνωρίσαμε ποιος ήταν ο ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ και ποια ήταν και είναι η πολιτεία αυτού του κόμματος, θα έπρεπε όσοι αναφέρονται στο 1965, να είναι πιο προβληματισμένοι και προσεκτικοί όταν γράφουν Ιστορία. Θα τονίσουμε, λοιπόν, τα εξής βασικά σημεία:

1) Η κρίσις των «Ιουλιανών» προεκλήθη από την ανάμειξιν του Ανδρέα Παπανδρέου στην οργάνωσιν ΑΣΠΙΔΑ. Απ’ εκείνην την στιγμήν, ο Ανδρέας εναρκοθέτησε και την Κυβέρνησιν, και την Ενωσιν Κέντρου, και τον πατέρα του. Είναι περίεργον, να ισχυρίζονται – ακόμη και σήμερα – ορισμένοι «δημοκράτες», ότι η συνωμοσία του ΑΣΠΙΔΑ, υπήρξε… «σκευωρία», όταν οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές της στρατιωτικής οργανώσεως (Μπουλούκος, Χονδροκούκης κ.ά.), έγραψαν βιβλία με τις αναμνήσεις των, και τα αποκαλύπτουν όλα.

2) Η ζωή του Γεωργίου Παπανδρέου, εξ αιτίας της ανερμάτιστης πολιτικής του υιού του, είχε μεταβληθεί σε κόλαση. «Θα με πεθάνει αυτό το παιδί», έλεγε. Τον έψεγε διότι είχε μεταβάλλει το υπουργείον του σε… «λαχαναγορά». Ανέφερε με το γνωστό χιούμορ του, επιγραμματικά: «Ο Ανδρέας προσθέτει ολίγους οπαδούς, αφαιρεί πολλούς, πολλαπλασιάζει τα προβλήματα, και διαιρεί το Κόμμα…»!

3) Όταν ξέσπασε ο σάλος για την υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ, ο τότε Πρωθυπουργός του Κέντρου, αναγκάσθηκε να διατάξει ανακρίσεις και έρευνα από το υπουργείον Αμύνης. Επειδή εγνώριζε την ανάμειξιν του υιού του, θέλησε να αναλάβει ο ίδιος και το υπουργείον Εθνικής Αμύνης. Επρόκειτο για αψυχολόγητον λάθος. Πώς ήταν δυνατόν, ο πατέρας του «ενόχου» να προΐσταται των ανακρίσεων; Γι’ αυτό προεκλήθη η διαφωνία με τον Βασιλέα.

4) Ο Ανδρέας μετέτρεψε το προσωπικόν του νομικόν πρόβλημα, σε πολιτικήν κρίσιν. Επίεζεν αφορήτως τον πατέρα του (πρέπει να του αναγνωρισθεί το ελαφρυντικόν της πατρικής στοργής, προς τον αγνώμονα και εγωπαθή υιόν), αγνοούσε τους άλλους πολιτικούς ηγέτες, που από κοινού είχαν σχηματίσει την Ενωσιν Κέντρου και φιλοδοξούσε κάποια μέρα να… «κληρονομήσει» το Κόμμα.

5) Ο Βασιλεύς Κωνσταντίνος, επρότεινε σώφρονα λύσιν, που μπορούσε να μας βγάλει από το αδιέξοδον. Είπε στον «Γέρο» να αναθέσει το υπουργείον Εθνικής Αμύνης, σε όποιον στενόν του συνεργάτην επιθυμούσε. Επρότεινε μάλιστα, τον Στρατηγόν Παυσανία Κατσώτα. Μετά το πέρας των ανακρίσεων, θα μπορούσε εκ νέου να αναλάβει ο Πρωθυπουργός και το υπουργείον Αμύνης. Άλλη λύσις, ήταν, να κρατήσει ο «Γέρος» το υπουργείον Αμύνης, αλλά να μεταφερθεί η υπόθεσις ΑΣΠΙΔΑ, στα πολιτικά δικαστήρια. Ηταν τόσο λογικές οι δύο λύσεις που επρότεινεν ο Κωνσταντίνος, ώστε ο Γ. Παπανδρέου, δεν βρήκε επιχείρημα για να τον αντικρούσει.

Οι ηγετικές φυσιογνωμίες του Κέντρου, ο Ηλίας Τσιριμώκος, ο Στεφ. Στεφανόπουλος, ο Στέλιος Αλλαμανής, ο Σταύρος Κωστόπουλος, ο Ιω. Τούμπας και άλλοι, επίεσαν τον «Γέρο» να ΜΗΝ ΠΑΡΑΙΤΗΘΕΙ, διότι η λύσις του Βασιλέως, ήταν λογική. Εκείνος συμφώνησε, αλλά υπό την αφόρητον πίεσιν του Ανδρέα, επέμεινε πεισματικά στην αξίωσίν του για να κρατήσει το υπουργείον Αμύνης και μόνος του, επροτίμησε να παραιτηθεί. Είναι απορίας άξιον, πώς ένας τόσον έμπειρος πολιτικός, δεν αντελήφθη πού θα οδηγούσε αυτό το πείσμα.

6) Η ανάθεσις της κυβερνήσεως στον Γ. Αθανασιάδην – Νόβαν, έγινε βιαστικά, προτού ο λαός προλάβει να αντιληφθεί τι είχε συμβεί, και έδωσε την εντύπωσιν «συνωμοσίας».

7) Οι εκδότες των κεντρώων εφημερίδων και πολλά ηγετικά στελέχη του Κέντρου, υπεστήριξαν την άποψιν, να αναλάβει πρωθυπουργός ο Στέφανος Στεφανόπουλος, να παραμείνει αρχηγός του Κόμματος ο Γ. Παπανδρέου, και να πάμε σε εκλογές. Υπεγράφη μάλιστα και «πρωτόκολλον τιμής» γι’ αυτήν την λύσιν, την οποία εστήριξαν ο Ιω. Βελλίδης της «Μακεδονίας», ο Χρήστος Λαμπράκης του «Βήματος» – «Νέων» και ο Ιω. Παπαγεωργίου της «Αθηναϊκής». Όταν όμως, τα κατευθυνόμενα πλήθη από τον Ανδρέα έσχιζαν τις εφημερίδες στην Πλατείαν Κλαυθμώνος και οι τρεις εκδότες, έκαμαν στροφήν, και έγιναν… «ανένδοτοι»!

Στην συνεδρίασιν  της κοινοβουλευτικής ομάδος της Ε.Κ. στην λέσχη των Φιλελευθέρων, στην πλατεία Καρύτση, ο αείμνηστος Ηλίας Τσιριμώκος, απηύθυνε δραματικήν έκκλησιν προς τον Γ. Παπανδρέου, να δώσει διέξοδον στην κρίσιν, λέγων μεταξύ άλλων: «Ούτε η ηλικία σας, ούτε η υγεία μου, μας επιτρέπουν να προσφέρωμεν επί πολύ χρόνον τις υπηρεσίες μας στο Εθνος. Πρόεδρε, μπορείτε να δώσετε λύσιν…».

9) Η ανάθεσις της κυβερνήσεως στον Ηλίαν Τσιριμώκον, απετέλεσε την μεγάλην χαμένην ευκαιρίαν του Κέντρου. Ητο ακραιφνώς Κεντρώα Κυβέρνησις, και θα μπορούσε, εάν οι άλλοι έδειχναν σύνεσιν και δεν είχαν τυφλωθεί από στείραν αδιαλλαξίαν, να οδηγηθούμε ομαλά στις κάλπες. Αργότερα, όταν βαδίζαμε από το κακόν στο χειρότερον, σε έναν απολογισμόν των γεγονότων, ετόνιζεν ο Ηλίας Τσιριμώκος: «Πώς σκέφθηκε ο κ. Παπανδρέου; Λένε μερικοί ότι, αν δεν υπήρχαν αποστάτες, ο κ. Παπανδρέου θα είχε κατορθώσει να επιβάλει τη λύση που ήθελε.

Δηλαδή, να γυρίσει στην πρωθυπουργία, παίρνοντας και το υπουργείον Εθνικής Αμύνης. Σοβαρά; Αλλά αν αυτό ήταν δυνατόν ΑΦΟΥ είχε παραιτηθεί, γιατί δεν επέμενε ΠΡΙΝ παραιτηθεί; Είναι άλλο το αίτημα που διατυπώνεται από το μπαλκόνι της Αντιπολιτεύσεως, και άλλο εκείνο που διατυπώνεται από τον εν ενεργεία Πρωθυπουργό. Πίστευε ότι από το μπαλκόνι θα «έπαιρνε φαλάγγι» τον Βασιλέα και θα τον ανάγκαζε, όχι πια να υποχωρήσει στο θέμα του υπουργείου, αλλά να προκηρύξει εκλογάς – δημοψήφισμα; Τότε το λάθος είναι διπλό! Η αυτοκτονία δεν είναι συνήθεια των αρχόντων…».

Και σε άλλο σημείον, ο Τσιριμώκος ανέφερε χαρακτηριστικά: «Επί τέλους, τι είναι αυτό που ζητούσε, στο βάθος,  ο κ. Παπανδρέου; Εκλογές σε λίγους μήνες. Τις προσέφερε η «λύση Στεφανοπούλου», που του προτάθηκε, λύση που θα ήταν κάτω από τον έλεγχό του. Τις προσέφερε η κυβέρνηση Τσιριμώκου. Και πρόσφερε την Αναλογική. Τα ίδια πρόσφερε η κατοπινή κυβέρνηση Στεφανόπουλου. Πάντως, οι εκλογές θα συντομεύονταν αν ο κ. Παπανδρέου στήριζε ή την κυβέρνηση Στεφανοπούλου, όταν του προτάθηκε την πρώτη φορά, ή την Κυβέρνηση Τσιριμώκου.

Και τώρα ακόμη τι θέλει; Δηλώνει ότι θέλει πάντοτε εκλογές σε λίγους μήνες, δίχως καθεστωτικό». Και κατέληγε: «Χλευάστηκα, βρίστηκα, περιγελάστηκα, εξευτελίστηκα επειδή είχα μιλήσει για τον αναγκαίο συμβιβασμό, χαρακτηριστικό της δημοκρατίας και της ομαλότητας. Τι γελοίο πρόσωπο ο «συμβιβαστής»! Αλλά τι είναι όλα αυτά που λέει η Ε.Κ. αν όχι συμβιβασμός; Ή δεν είναι συμβιβασμός το να δέχεται η ΕΚ κυβέρνηση της ΕΡΕ;».
Ο Τσιριμώκος, ορθώς επεσήμαινε, ότι ο Γ. Παπανδρέου μπήκε ή εξωθήθηκε από «έξαλλους συγγενείς» (εννοούσε τον Ανδρέα) σε μια ρήξη, γεμάτη κινδύνους, δίχως να έχει στο μυαλό του, ούτε διέξοδο, ούτε καν τακτική…».

10) Ο Ανδρέας είχε δώσει εντολήν στους «κεκράκτες» του, την ιδιαίτερη ομάδα του, να προκαλούν συνεχώς επεισόδια μέσα στην Βουλήν. Συγχρόνως σε συνεργασία με την ΕΔΑ, χρησιμοποιούσε τα οργανωμένα κομμουνιστικά στελέχη για να κάνουν καθημερινές διαδηλώσεις. Από την άλλη πλευρά, η ανεγκέφαλη Αριστερά, επίστευεν, ότι με περικεφαλαία τον Ανδρέα, θα καθίστατο ρυθμιστικός παράγων της πολιτικής ζωής. Λέγεται συνήθως, ότι «η αποστασία οδήγησε στην δικτατορία»! Πρόκειται περί φαιδρού ισχυρισμού. Η λεγόμενη «αποστασία», καθυστέρησε την δικτατορία, η οποία διαφορετικά θα είχε εκδηλωθεί ενωρίτερα.

11) Κάτι που φέρνει στην μνήμη σημερινές εικόνες: Όταν εδόθη η εντολή στον Τσιριμώκο, τα κατευθυνόμενα από την Αριστερά στίφη, βγήκαν στους δρόμους και προέβησαν σε έκτροπα. Ανάμεσά τους, εύκολα παρεισέφρησαν προβοκάτορες, πράκτορες μυστικών υπηρεσιών, που έβαζαν φωτιές, ξεκολλούσαν μάρμαρα  από κτίρια και έσπαγαν βιτρίνες. Κι ήταν χαρακτηριστικόν, ότι ο Διευθυντής της Αστυνομίας Αθηνών, ο Αρχοντουλάκης, έδειξε στον Τσιριμώκο, που κατέβηκε στους δρόμους για να διαπιστώσει τι συμβαίνει, δείγματα από βλήματα και σιδηρά αντικείμενα που είχαν χρησιμοποιήσει οι ταραξίες. «Μένω πραγματικά, έκπληκτος κ. Πρόεδρε», του είπε.

12)  Όταν ο Γ. Παπανδρέου αποφάσισε να βοηθήσει σε λύση, διότι έβλεπε ότι τα πράγματα είχαν λάβει επικίνδυνον κατήφορον, πάλι εμφανίστηκε ο κακός δαίμων, που ελέγετο Ανδρέας. Η μυστική συμφωνία Βασιλέως – Γ. Παπανδρέου – Π. Κανελλοπούλου για κυβέρνηση Παρασκευοπούλου, ανατινάχθηκε από τον μετέπειτα ιδρυτήν του ΠΑΣΟΚ.
Η τακτική του Ανδρέα έδινε, ότι ήθελε οπωσδήποτε να φθάσουμε στα άκρα, και να  αναγκαστεί να επέμβει ο Στρατός…
Αρχές Απριλίου του 1967, ο εκδότης της «Ελευθερίας», ο Πάνος Κόκκας, σε ανοιχτή επιστολή του προς τον Βασιλέα Κωνσταντίνον, του επρότεινε τρεις λύσεις:
α) Κυβέρνησιν εκ της Ενώσεως Κέντρου, β) Οικουμενικήν κυβέρνησιν, γ) Υπηρεσιακήν Κυβέρνησιν για να πάμε σε εκλογές.
Η τελευταία λύσις με την Κυβέρνησιν του Παν. Κανελλοπούλου, ετορπιλλίσθη από την Ενωσιν Κέντρου. Η δραματική προειδοποίησις του αρχηγού της ΕΡΕ, ότι: «Σπανίως η χώρα ευρέθη ενώπιον ενός τόσον αγνώστου μέλλοντος», δεν συνέτισε κανένα.

13) Ο Γ. Παπανδρέου κατελόγισεν ευθέως τις ευθύνες για την επέμβασιν του Στρατού, στον υιόν του, και στην Αριστεράν. Όταν ήταν κρατούμενος τις πρώτες ώρες της 21ης Απριλίου, στο Τάγμα Τεθωρακισμένων στο Γουδί, είπε στον Λεωνίδα Κύρκον: «Από την ώρα, που εσείς της Αριστεράς εκάματε με τον Ανδρέαν, κάτι σαν νέον ΕΑΜ, η δικτατορία κατέστη αναπότρεπτος…».

Τέλος πρέπει να τονίσουμε ιδιαιτέρως το εξής γεγονός, που όλοι αποσιωπούν: Το πρωί της 21ης Απριλίου 1967, ο εν Αθήναις Αμερικανός πρεσβευτής Φίλιπ Τάλμποτ, με εντολήν του Προέδρου Τζόνσον, επεσκέφθη την ηγεσίαν της Επαναστάσεως. Δεν εξέφρασε ανησυχίαν για κανέναν άλλον, παρά μόνον εζήτησε εναγωνίως να πληροφορηθεί, εάν επείραξαν τον επικεφαλής του… «αντιαμερικανικού κινήματος», τον Ανδρέα Παπανδρέου! Όταν έμαθε ότι ήταν καλά, ηξίωσε να του δοθεί διαβατήριον για να φύγει στο εξωτερικόν. Μετά από σύντομον διάστημα, ο Ανδρέας Παπανδρέου, αναχωρούσε με την οικογένειάν του, με τις ευχές του… Στ. Παττακού! Το δεύτερον μέρος της καταστροφικής πολιτικής του Ανδρέα Παπανδρέου, θα ξεκινούσε 7 χρόνια αργότερα, μετά την Μεταπολίτευσιν, για να βαδίσουμε στην σήψιν της δημοκρατίας…

Ιστορική αναφορά, από τον ΓΙΩΡΓΟ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗ